بررسی فنی دیسک و صفحه کلاج در خودرو

  • 1398/04/24
  • رامین شریف زاده
بررسی فنی دیسک و صفحه کلاج در خودرو

بطور کلی مفهوم کلاچ عبارت است از یک وسیله برای قطع و یا وصل، که در سیستم‌های انتقال نیرو بکار برده می شود. به عبارت دیگر در سیستم های انتقال نیرو، توان و نیرویی که در موتور تولید می‌شود برای استفاده به شکلی دیگر و یا استفاده در جایی دیگر نیاز به استفاده از دیسک و صفحه کلاچ دارد. دلیل آن این است که بتوان بر روی این انتقال نیرو، کنترلی را اعمال کرد، ساده ترین راه بهره گیری از یک کلاچ است، تا هر زمان که نیاز به توقف انتقال نیرو باشد، این عمل انجام پذیرد و بالعکس. مشهودترین استفاده از کلاچ که بهترین مثال آن نیز هست، استفاده در اتومبیل ها و وسایل نقلیه است.

 

در واقع کلاچ یک اتصال اصطحکاکی بین موتور اتومبیل به عنوان منبع تولید نیرو و جعبه دنده اتومبیل برقرار می‌کند. زمانی که کلاچ اتومبیل درگیر است در واقع توان از موتور به جعبه دنده و از آنجا به چرخ ها منتقل می‌شود. اما گاهی لازم است که دنده مورد استفاده در جعبه دنده خودرو بر اساس شرایط جاده و سرعت حرکت خودرو تغییر یابد. براي اینکه بتوان این تغییر را به راحتی ترتیب داد، لازم است که توان را از چرخ دنده هايی که در جعبه دنده وجود دارند، قطع کرد. براي قطع کردن ارتبـاط توانی بین جعبه دنده و موتور از کلاچ استفاده می‌شود. این کار براي راننده اتومبیل در حد فشردن پـدال به کمک پاي خویش است. در واقع فشردن پدال پایی سبب فاصله گرفتن محور جعبه دنده از صفحه در حال چرخش موتور (فلایویل) خواهد شد. به عبارت دیگر بوجود آمدن فاصله، یعنی قطع ارتباط و انتقال توان. در این حالت راننده براي مـدت کوتاهی پدال کلاچ را نگه می‌دارد و در زمانی که جعبه دنده تحت تاثیر هیچ نیروي خاصی قرار ندارد دنـده مناسـب را انتخـاب نموده و جعبه دنده را در آن دنده مطلوب قرار می‌دهد و در نهایت پدال کلاچ را رهـا مـی‌کنـد. در ایـن حالـت نقل و انتقال تـوان از موتور به جعبه دنده دوباره از آغاز خواهد شد.

 

 

مجموعه کلاچ از چهار قطعه اصلی زیر تشکیل شده است:

دیسک کلاج ، صفحه کلاج ، بلبرینگ کلاج و دوشاخه کلاج 

در خودروهایی که عملکرد تعویض دنده آنها بصورت دستی و کلاچ آنها بصورت مکانیکی است، در واقع به طور میانگین در هر ۱۰۰کیلومتر رانندگی در مسیرهای شهری پر ترافیک، بیش از ۷۰۰ بار عمل تعویض دنده از طریق گرفتن کلاچ صورت می‌گیرد، پس می توان چنین نتیجه گرفت که مجموعه کلاچ باید از مقاومت بسیار بالایی در برابر گرما و فرسایش حاصل از اصطحکاک و تنش را داشته باشد.

 

 

صفحه کلاج  وسیله ای است برای به حرکت درآوردن سایر قسمت های کلاچ. صفحه کلاچ حاوی رویه های اصطحکاکی (لنت های صفحه کلاچ ) است که به یک صفحه فولادی پرچ شده اند. صفحه فولادی حرکت دورانی را بوسیله فنرهای پیچشی به صفحه داخلی انتقال می‌دهد. صفحه داخلی با یک محور خروجی از موتور که محور ابتدایی دستگاه انتقال حرکت است در تماس است. رویه‌های اصطحکاکی بین دو عضو محرک یعنی چرخ طیار و صفحه فشار در اثر نیروی وارده از فنرهای بین روپوش و صفحه فشار بصورت کامل تحت فشار قرار می گیرند.
در واقع صفحه کلاچ یک قطعه مصرفی است و دیر یا زود به اتمام می رسد. موارد زیر سبب می شود که عمر آن کمتر شود:

  • رانندگی با شتاب زیاد
  • فشار آوردن به موتور در سر بالایی
  • تعداد زیاد سرنشینان خودرو
  • گذاشتن پا روی پدال کلاچ در حین رانندگی

علائم نشان دهنده ضعیف شدن صفحه کلاج :

  • پدال کلاچ سفت و خشک شده و حالت ارتجاعی و فنری خود را از دست داده باشد.
  • مان رها کردن کلاچ، پای شما سریعاً به عقب پرتاب شود.
  • اگر دنده ها در هنگام جا زدن صدا می کنند.
  • اگر در هنگام حرکت، دور موتور افزایش پیدا می کند اما سرعت، به آن نسبت افزایش نمی یابد.
  • پله پله شدن کلاچ ممکن است به سبب خشکی و خرابی سیم کلاچ نیز باشد.

انواع کلاج

از لحاظ عملکرد، می توان کلاچ‌ها را به ۴ دسته عمده تقسیم نمود:

  • کلاج های بدون لغزش:

در واقع این نوع کلاچ‌ها دو حالت کاربردی دارند؛ خلاص و درگیری کلی. در هنگام فعالیت کلاچ‌های بدون لغزش، همانطور که از اسمش مشخص است، هیچگونه لغزش و سایشی مشاهده نمی شود.

  • کلاجهای یکطرفه:

در زمان گردش از یک سمت، این کلاچ‌ها مانند موارد بدون لغزش عمل می‌کنند اما در زمان گردش در جهت عکس‌، دو صفحه بر روی هم سر می‌خورند و در حقیقت هیچگونه انتقال نیرویی اتفاق نمی افتد. بنابر این، این کلاچ‌ها یکطرفه هستند و برای کارآیی خاصی تعبیه شده اند.

  • کلاچ‌های هیدرولیکی:

از جمله خصوصیات مثبت این نوع کلاچ می توان به بی‌سر و صدا بودن آن‌، نداشتن سایش و انتقال خوب گرما به دلیل استفاده از سیال اشاره کرد. در کلاچ‌های هیدرولیکی در حقیقت نیرو پس از عبور از یک صفحه و گذر از سیال‌، به صفحه متحرک مورد نظر انتقال می یابد.

  • کلاچ‌های اصطحکاکی:

از حیث محیط کاری این نوع کلاچ‌ها به دو دسته تر و خشک تقسیم می‌شوند. کلاچ تر که صفحاتش بطور معمول از جنس برنج و فولاد است، در محفظه‌ای از روغن قرار دارد‌. اما در کلاچ خشک که دارای کاربری بیشتری است از روغن خبری نیست. اکثر کلاچ‌های امروزی دارای یک اتصال اصطحکاکی و گاه هیدرولیکی بین موتور و گیربکس هستند. اساس عملکرد این کلاچ‌ها در واقع درگیری دو صفحه با ضریب اصطحکاک بالاست. کلاچ ‌های خشک شامل انواعی است از جمله کلاچ‌های مخروطی، تک صفحه‌ای، چند صفحه‌ای، نیمه گریز از مرکز، گریز از مرکز، تسمه ای، مغناطیسی و . . . می‌شوند.

انواع کلاچ‌های اصطحکاکی:

  • کلاچ مخروطی (Clutch Con)

همانطور که از نام این کلاچ پیداست سطوح اصطحکاکی آن به شکل مخروطـی است. زمانی کـه کـلاچ در گیر می شود، گشتاور به وسیله فلایویل که سطح داخلی آن به شکل مخروطی است به سـطح مخروطـی دیگـري کـه درون فلایویل قرار دارد منتقل می شود. براي خلاص کردن کـلاچ باید سـطح مخـروط خـارجی به مقدار کمـی از درون فلایویل بیرون کشیده شود تا تماس دو سطح قطع گردد.

مزایا:

در مواردی که فشار یکسان بر پدال وارد می شود، نیروي اعمالی برروي سطوح اصطحکاکی در این حالت بزرگتر از نیروي محوري اعمال شده نسبت به کلاچ صفحه اي است.

معایب:

اگر زاویه مخروط از حدود 20 درجه، کمتر انتخاب شود، ممکن است حالت خود قفلی پـیش آید و جـدا کردن دو سطحی که با هم در حالت چرخش هستند دشوار خواهد شد.

  • کلاچ تک صفحه اي Clutch Plate Single

در واقع در این نوع کلاچ، صفحه اصطحکاکی بین فلایویل و صفحه فشارنده قرار داده می شود و نیروي اعمـالی بوسیله صـفحه فشارنده، سطوح را به هم می چسباند. این نیروي اعمالی از طریق پدال که توسط راننده فشرده می شود تولید می شود. این نیرو سبب فشرده شدن انگشتی متصل به صفحه فشارنده شده و بدین ترتیب نیرو را از پاي راننـده بـه صفحه اصطحکاکی منتقل می کند.

مزایا:

تعویض دنده در این نوع کلاچ نسبت به کلاچ مخروطی آسانتر است، به این دلیل که در واقع جابجایی پـدال در ایـن حالـت کمتـر بوده و همچنین مانند کلاچ مخروطی مشکل قفل شدن را ندارد.

معایب:

سخت بودن فنرها در این نوع کلاچ نسبت به حالت مخروطی بیشتر است و در نتیجـه نیـروي فشار دهنده بزرگتري مورد نیاز است.

  • کلاچ تک صفحه اي با فنر دیافراگمیClutch Spring Diaphragm

این نوع کلاچ ها دارای اساس کاری مانند کلاچ تک صفحه اي است، فقط با این تفاوت که در اینجا بجـاي فنرهـاي پیچـشی از فنـر دیافراگمی استفاده می شود؛ در واقع این فنرها در حالت عادي به شکل مخروط ناقص هـستند، امـا زمانی کـه فـشرده شوند حالت تخت به خود می گیرند.

مزایا :

ذخیره انرژي در امتداد شعاعی طرح نهایی این کلاچ رخ می دهد که در امتداد محـوري بـه مراتـب کـوچکتر و جمـع و جورتر خواهد بود. فنر دیافراگمی نسبت به فنرهاي تخت کمتر تحت تاثیر نیروي گریـز از مرکـز قـرار مـی گیرنـد، به همین دلیل براي استفاده در دورهاي بالاتر مناسب هستند. در حقیقت در این طرح، فنر دیافراگمی از سویی بعنوان فنر فـشارنده و از سوی دیگر بعنـوان قطعـه ناخنی عمل می کند، به همین دلیل این قطعات از سیستم حذف شده و سبب کاهش وزن کل و سر و صداي سیستم می شوند. در خصوص فنر مارپیچی رابطه بین نیرو و جابجایی فنر بصورت خطی است. از این رو با سایش صفحات اصطحکاکی، نسبت مقدار نیـروي فـشارنده آنها کاهش می یابد. این در حالی است که در مورد فنر دیافراگمی این رابطه غیر خطی بـوده و مـی تـوان آن را بـه نحـوي طراحـی کرد که حساسیت کمتري به سایش داشته باشد.

معایب:

نیرو در فنر دیافراگمی در مقایسه با فنرهاي پیچشی کمتر است، بنابراین تنها در ماشینهاي سبک می توان از اینها بهره برد.
این کلاچ در عملکرد همانند کلاچ تک صفحه اي است و تنها تفاوت آن در اینجاست که بجاي یـک صـفحه کـلاچ، بـه تناسـب گشتاور انتقالی بوجود آمده از چندین صفحه اصطحکاکی استفاده می شود. این امر خود سبب می شود که کلاچ بتوانـد گشتاور بزرگتري را انتقال دهد. بنابراین بیشترین کاربرد این نوع کلاچ ها در خودروهاي سنگین یـا خودروهـاي مـسابقه اي است که بـه انتقـال گشتاور بزرگتري نیاز دارند.

  • کلاچ نیمه گریز از مرکز Clutch Centrifugal-Semi

در واقع در این نوع کلاچ ها، فنرها به گونه ای طراحی می شوند که بتوانند به انتقال گشتاور در سرعت‌هاي معمولی کمک کنند، این در حالی است که در سـرعت‌هاي بـالاتر نیروي گریز از مرکز است که به انتقال گشتاور کمک می کند. در این نوع از کلاچ ها نیروي گریز از مرکز از طریق وزنه هایی ایجاد می شود که همراه سایر اجزا به دور کلاچ می گردند.

  • کلاچ گریز از مرکز Clutch Centrifuga

بر خلاف کلاچ های نیمه گریز از مرکز، در این نوع از کلاچ ها، تنها از نیروي گریز از مرکـز بـراي ایجاد فـشار بـر روي صفحات و درگیر کردن کلاچ استفاده می شود. از جمله مزایاي این نوع کلاچ می توان به این نکته اشاره کرد که به پدال کلاچ نیـازي نـدارد. در واقع کنتـرل کلاچ بصورت اتوماتیک است و بوسیله دورموتور صورت می گیرد. خودروهایی که از این نوع کلاچ ها اسـتفاده مـی کننـد، توانـایی توقف بوسیله درگیر شدن را دنده را دارند، آنهم بدون خاموش شدن خودرو. در حقیقت در این حالت به مهـارت زیاد راننده احتیاجی نیست.

عمر مفید دیسک و صفحه کلاچ:

دوستان و رانندگان عزیزی که هر روز از ماشین خود استفاده می کنند خوب می‌دانند که در هر بار که کلاچ را فشار می دهند چند قطعه با هم درگیر می شوند تا بتوانند قدرت موتور را به چرخ ها انتقال دهند و باعث حرکت خودرو شوند. ذکر این نکته ضروری است که سیستم کلاچ خودرو بعد از گذشت ۵۰ الی ۶۰ هزار کیلومتر نسبت به نوع رانندگی باید تعویض و یا حداقل رگلاژ شود. البته همان‌طور که بیان شد این موضوع به نوع رانندگی شما بستگی دارد.

بهترین زمان تعویض دیسک و صفحه کلاچ

۱ – اگر خودرو را در دنده ۱ بگذارید و کلاچ را رها کنید، و ببنید که موتور و اتاق خودرو به لرزه می ‌افتد در حقیقت زمان تعویض دیسک و صفحه است. البته این لرزش کاملا متفاوت است. این یک نشانه واضح و دقیق است برای تعویض دیسک خودرو.
۲ – اگر خودرو را در حال سکون در دنده ۲ قرار دهید و کلاچ را رها کنید و مشاهده کنید که خودرو حرکت کرده و خاموش نشد در حقیقت دیسک و صفحه تمام شده است. اما اگر خودرو سریع خاموش شد، هنوز زمان تعویض صفحه کلاچ فرا نرسیده است؛ به همین سادگی می توانید تشخیص دهید!
۳- اگر در سر بالایی نیمه شدید، نیاز به تعویض دنده به شماره‌های سنگین بسیار مشهود بود، زمان آن رسیده است که صفحه کلاچ را تعویض کنید.
۴- اگر برای شما هم پیش آمده که پشت فرمان متوجه شده اید، ماشین زیاد گاز می‌خورد ولی حرکت و شتاب خوبی ندارد! زمان آن رسیده که دست به جیب شوید.
۵- زمانی اتفاق می افتد که دنده‌های خودرو، خصوصا دنده یک و دنده عقب خوب جا نمی افتد و به سختی انجام می شود. این مشکل در ترافیک‌های سنگین نیز به وضوح قابل مشاهده است.

 

به طور خلاصه ایرادات رایج دیسک و صفحه کلاچ به شرح زیر است:

  • کلاچ بوی سوختگی می‌دهد
  • کلاچ روغن زده است
  • فشار غیر استاندارد به مجوعه وارد شده است
  • لنت صفحه کلاچ سوخته است
  • کلاچ سر می‌خورد
  • لقی غیر مجاز بین پدال کلاچ و متعلقات وجود دارد
  • صفحه کلاچ روغن زدگی دارد
  • فنر خورشیدی معیوب است
  • فلایویل تاب دارد و خارج از مرکز می‌چرخد
  • صفحه کلاچ ساییدگی بیش از حد دارد
  • سیم کلاچ سفت است
  • کلاچ صدا می‌دهد
  • لنت‌های صفحه کلاچ فرسوده شده‌اند
  • انگشتی‌ها تنظیم نیستند
  • پدال کلاچ خلاصی کامل ندارد
  • بخش لغزنده دو شاخه کلاچ ساییدگی دارد
  • فنرها ضعیف شده‌اند
  • بلبرینگ‌ها فرسوده شده‌اند و نیاز به گیریس‌کاری دارند
  • فنرهای ارتعاش‌گیر لوله‌ای معیوبند

 

کلاچ هوشمند

عمل کلاچ گیری در خودرو یکی از مواردی است که بصورت مکرر در رانندگی اتفاق می افتد و اگر در شرایط ترافیکی سنگین شهری باشید سبب تنش های عصبی و خستگی های بسیار مزمن و شدید می شود. عدم استفاده از پدال کلاچ برای جانبازان و معلولین و تمامی رانندگانی که از دردهای مزمن کمر، پا و یا ستون فقرات رنج می برند، امری غیر ممکن یا بسیار مشکل است. طرح کلاچ اتوماتیک هوشمند یک سیستم تماما مکاترونیکی است که بر اساس پردازش اطلاعات دریافتی از درخواست راننده ی خودرو (تحریک پدال های گاز و ترمز) و سیگنال های متعارف سیستم مدیریت موتور (EMS) ، با استفاده از پردازشگر کامپیوتری مجهز به میکرو کنترلر و نرم افزار خاص عملکرد کلاچ انجام می شود. کلاچ اتومات هوشمند محصولی است که توانسته جایگزین کلاچ گیری با پا شود و شامل قطعات و مجموعه های زیر است :
1. سیستم کلاچ که عمل کلاچ گیری و رها سازی آن را انجام می دهد. 
۲. برد کنترلی
۳. سر دنده شستی دار 
۴. ولوم کنترلی میزان و موقعیت نیم کلاچ و کلید ON/OFF که امکان بهره گیری از کلاچ برقی و یا کلاچ پایی را فراهم می کند.

مهمترین نکته : 

در زمان رانندگی، هرگز پای خود را بصورت مستمر روی کلاچ قرار ندهید، در واقع پس از تعویض دنده، پای خود را از روی پدال بردارید. در نظر داشته باشید که حتی کوچکترین تماس پای شما با پدال کلاچ، عمر صفحه کلاچ را کم می کند.

_____________________________________________________________

 

لطفا جهت تهیه و سفارش  لوازم یدکی انواع اتومبیلهای تویوتا اعم از :

تویوتا کمری 2005 شش سیلندر و چهار سیلندر ،

تویوتا کمری 2007 الی 2013 و 2014 ،

تویوتا پرادو 2005 - 2008 شش سیلندر و چهار سیلندر ،

تویوتا هایلوکس ویگو 2007 الی 2014 ،

تویوتا آریون 2008 الی 2011 و 2013 ،

تویوتا کرولا 2005 الی 2011 و 2014 

تویوتا لندکروزر 2009 الی 2013 

تویوتا یاریس 2007 الی 2014 صندوق دار و هاچ بک 

لکسوس RX350  مدل 2007 الی 2013 

تویوتا کرولا ، کرونا ، کرسیدا مدلهای 1989 - 1990 -1991 - 1992 - 1993

با دفتر فروشگاه با شماره های تهران 33982530 و 33955198 و یا شماره همراه 09121106619 تماس حاصل و یا به لینک زیر مراجعه نمائید .

جهت ارتباط و تماس با مدیریت به اینجا بروید .

جهت بازدید از محصولات ما لطفا اینجا را کلیک نمائید .

آدرس  گوگل مَپ  ما را در اینجا ببینید .